Một số lỗi cơ bản trên laptop và cách khắc phục

Triệu chứng: Nếu laptop của bạn có vẻ hoàn toàn bình thường, các ổ đĩa khởi động tốt, nhưng hệ thống lại hoạt động không ổn định hoặc chậm chạp, vấn đề có thể là do hệ điều hành của bạn.

- Sửa chữa: Giả sử nếu đang sử dụng Windows, bạn có thể khởi động máy tính bắt đầu từ Safe Mode (chế độ an toàn) để chẩn đoán các nguy cơ và khắc phục vấn đề. Có lẽ là do một driver bị lỗi hoặc một registry bị hư hỏng. Thay vì lãng phí thời gian để sửa chữa hệ điều hành của bạn, tốt hơn là bạn nên cài đặt lại. Bạn có thể bắt đầu bằng việc sao lưu dữ liệu máy tính và thực hiện việc cài đặt thông qua USB hoặc sử dụng đĩa DVD tương ứng.
2. Lỗi ổ đĩa cứng hoặc SSD:
Ổ cứng hoặc SSD (Solid State Drive) là nơi chứa toàn bộ các dữ liệu hệ thống và các tập tin cá nhân của người dùng trên máy tính.

- Triệu chứng: hệ điều hành chạy chậm, kém hiệu quả, thường xuyên bị đứng máy, dữ liệu bị hư hỏng, phát ra các âm thanh lạ… Một dấu hiệu nữa chắc chắn rằng ổ cứng hoặc SSD của bạn đã chết là nếu màn hình được bật, đèn báo của laptop nhấp nháy, nhưng không có gì khác xảy ra hoặc bắt gặp một thông báo something along the lines of a primary boot device missing. Tuy nhiên, nếu trong trường hợp laptop không phát ra âm thanh, không có đèn hoặc tín hiệu gì, và nếu bạn đã kiểm tra bộ sạc, rất có khả năng là do bo mạch chủ hoặc các thành phần của nó gặp sự cố. Lúc nầy, bạn hãy xem xét đến các sự cố nằm ở bên dưới bài viết nầy.

Lưu ý là khi phát hiện một trong các triệu chứng trên, hãy chắc chắn rằng dữ liệu của bạn đã được sao lưu an toàn.

- Khắc phục: Khi ổ cứng hoặc SSD đã chết, bạn có thể sửa chữa nó bằng cách thay thế. Điều nầy khá dễ dàng, bạn chỉ cần loại bỏ các ổ cứng cũ và mua một ổ cứng mới với một kết nối tương tự (IDE hoặc SATA), và gắn kết nó vào vị trí tương ứng của ổ đĩa cũ là được.

3. Lỗi do Pin CMOS: Pin CMOS cung cấp năng lượng để lưu trữ các thiết lập BIOS khi máy tính đã tắt.
- Triệu chứng: Thời gian hệ thống và ngày liên tục phải thiết lập lại, driver ngừng hoạt động, thỉnh thoảng máy tính có thể sẽ không khởi động hoặc đơn giản là tự tắt đột ngột và một số lỗi khác nữa. Nếu gặp một trong các vấn đề bên trên, chắc chắn rằng pin CMOS của bạn đã bị lỗi hoặc hết pin.

- Khắc phục: Việc thay thế pin CMOS trên máy tính bàn thường khá dễ dàng, tuy nhiên đối với laptop thì bạn cần thao tác cẩn thận hơn, bạn mở các con ốc nằm ở mặt dưới máy và tìm một cục pin nhỏ cỡ đồng xu, sau đó đè ngón tay vào một cạnh để bật nó ra. Trong một số trường hợp, nó khá khó khi tháo lắp, không giống như việc thay RAM hoặc HDD/SSD.

4. Lỗi RAM:
RAM là bộ nhớ tạm thời của máy tính, dùng để lưu trữ các thông tin về hệ thống hoặc các ứng dụng đang chạy.

- Triệu chứng: Laptop không khởi động được và bạn nghe các tiếng bíp, BSODs trong khi cài đặt hệ điều hành, gặp sự cố khi chạy các ứng dụng nặng…

- Khắc phục: Sử dụng các ứng dụng kiểm tra RAM trong đĩa Hirenboot hoặc chạy chương trình Memtest86 nhằm xác định lỗi. Bên cạnh đó, bạn có thể mở chốt ở mặt dưới máy tính để kiểm tra các thanh RAM đã được gắn đúng socket của nó hay chưa. Nếu điều đó không giải quyết được vấn đề và bạn chỉ có một thanh RAM, bạn thử gắn nó sang một khe cắm khác. Nhưng nếu có 2 thanh RAM, bạn hãy thử gỡ bớt một thanh và thực hiện khởi động.

5. Lỗi LCD:
- Triệu chứng: Ngoài các triệu chứng hiển thị rõ ràng ở màn hình thì sẽ có thể là không hiển thị gì cả. Trong trường hợp nầy, bạn thử kết nối laptop với một màn hình ngoài thông qua cổng VGA để xác định xem nó lỗi chip (nằm trên mainboard) hay lỗi LCD.

- Khắc phục: Khi tất cả mọi thứ đều hoạt động tốt với một màn hình bên ngoài, có thể là bạn sẽ cần phải tốn một ít tiền để thay thế LCD bị hỏng. Việc nầy không phải dễ dàng vì nó cần các công cụ đặc biệt hoặc kĩ năng tháo lắp, do đó bạn nên đem máy đến nơi bảo hành hoặc các trung tâm uy tín để sửa chữa.

6. Một số thành phần khó thay thế được:
Có một số thành phần quan trọng trong laptop mà bạn khó có thể thay thế được hoặc rất tốn kém khi quyết định sửa chữa. Chẳng hạn như bo mạch chủ và tất cả mọi thứ được gắn hoặc đúc trên bề mặt của nó, bao gồm cả CPU (đơn vị xử lí trung tâm) và GPU (đơn vị xử lí đồ họa). Tuy nhiên, bạn hoàn toàn có thể hạn chế được những rủi ro nầy bằng cách đảm bảo cho các thành phần nầy không bị quá nóng. Lưu ý nên thực hiện vệ sinh laptop thường xuyên vài tháng một lần, để đảm bảo quạt tản nhiệt và các thành phần khác luôn được sạch sẽ.

Bên cạnh đó, bạn nên hạn chế để laptop lên đùi hoặc nệm, vì như vậy không khí nóng bên trong laptop khó mà thoát ra được, dẫn đến nhiệt độ tăng cao kéo dài, gây ra những hư hại không đáng có.

7. Một số lỗi thường gặp và cách khắc phục khác

a. Không để treo máy

Tắt bằng nút nguồn để thoát khỏi treo. Đợi hơn 1 phút và khởi động lại.Đặc biệt chú ý đến vấn đề bảo vệ máy khi di chuyển, ràng và buộc máychắc chắn trong balô, tránh việc máy bị lắc hoặc sốc mạnh vì sẽ dẫn đếnhỏng ổ cứng (HDD). Nguyên nhân gây treo máy và tệ hơn là mất toàn bộ dữliệu. Ngoài ra, khi thấy máy phát tiếng kêu lạ kẹt kẹt khá to cũng làdấu hiệu thể hiện HDD đã xuống sức. Bạn cần chép dữ liệu sang CD lưutrữ đề phòng HDD hỏng bất thình lình.

b. Kiểm tra RAM

Bạn phải quan tâm nhiều đến RAM vì đơn giản nếu RAM hỏng, máy sẽ chẳngchịu nhúc nhích chút nào, có chăng chỉ là chút ánh sáng ở đèn báo hiệu,ổ cứng HDD, pin và ngay sau đó cũng tắt luôn. Có trường hợp máy lênhình được nhưng là màn hình xanh với thông báo Dumping RAM rồi tắt ngaysau đó.

Tháo RAM ra và vệ sinh sạch: Mở hộp chứa RAM -> tháo RAM -> vệ sinh nhẹ nhàng các chấu cắm -> Gắn cẩn thận vào và kiểm tralại. Máy có hai hộp RAM cũng thế, vệ sinh tương tự. Nhớ là khi tháo hộpRAM thứ hai ra thì gắn hộp RAM thứ nhất vào. Thao tác gắn RAM phải hếtsức cẩn thận vì gắn không đúng sẽ khiến cho màn hình Dos (màn hình đenbên ngoài) bị thu nhỏ và màn hình khởi động Win cũng thế.

c. Cài đặt chương trình phù hợp

Sở dĩ bạn cần quan tâm đến điều này vì chẳng những bạn làm cho hệ thống mắc lỗi không hoạt động được vì đụng phần mềmmà còn là nguyên nhân khiến hệ thống thông tin biểu hiện như chữ, hìnhảnh sẽ lem nhem, lòe loẹt. Xem lại bản Win mình cài có thích hợp không.Ví như máy dùng Win XP home lại đem cài XP Pro SP2. Thường thì Win cóversion thấp hơn Win nguyên bản để update thì sẽ gây ra hiện tượng này.Có thể theo dõi thêm ở cable nối màn hình hoặc chipset card video cólỏng hay hỏng hóc gì không. Chọn driver card màn hình theo đúng chuẩncủa nhà sản xuất để update.

d. Làm mát không cần đến đế giải nhiệt

Khá nhiều người dùng laptop than phiền là máy nóng nhanh nhưng ngại váctheo đế giải nhiệt trong khi thời gian hoạt động của laptop ngày càngdài từ 5 - 8 giờ liên tục mỗi ngày. Đặc biệt là hiện tượng cháy nổlaptop thời gian gần đây xảy ra không phải hiếm. Ngay trên laptop, vàoBios -> Advanced Setting -> Device Option, bật chức năng "Fanalways on when using AC Power", chọn "Always on" để quạt chạy liên tụchoặc Automatic tự động để khi máy nóng thì quạt sẽ hoạt động. Ngoài ra,bạn có thể tải thêm phần mềm PC Wizard đo nhiệt độ laptop để tiện theodõi: cpuid.com/pcwizard.php. Nhiệt độ lý tưởng nhất từ 30- 40 độ C.

e. Chỉnh trang các thiết bị ngoại vi

Mặc dù chỉ là các thiết bị ngoài vi như adapter, bàn phím, cổng USB,chuột, loa... nhưng bạn cũng cần có chế độ thường xuyên theo dõi vàchăm sóc vệ sinh định kỳ để bảo quản và tạo sự đồng bộ cho cả hệ thống.

f. Ngăn chặn các rắc rối thường gặp

Hầu như những ai từng sử dụng qua laptop, có khoảng 66% người dùngkhông tránh khỏi hiện tượng mở máy chẳng vào được Win hoặc khi muốn tắtthì tắt cũng không xong. Lỗi không vào được Win, bạn cần diệt virus vìkhả năng "dính" virus Blaster, System Suftdown khá lớn. Sau khi quét màkhông cải thiện được tình hình thì nên cài lại Win.

Bên cạnh đó, trường hợp không Shutdown được, hoặc khi Shutdown thì máy lại tựđộng Restart xảy ra thường xuyên hơn. Chỉ vài bước kiểm tra đơn giảnnhưng rất hiệu quả sau là bạn đã trị được tận gốc kiểu "giận dỗi" nàyrồi. Với lỗi không Shutdown được, kiểm tra theo các bước: Xem có sựtranh chấp giữa các phần mềm không (ứng dụng, Anti-Virus,Anti-Spyware...) và nên bỏ bớt. Quét virus trong Safe Mode.

Nếu cả hai cách này vẫn chưa ổn thì vào Start -> Run, gõ lệnhRegedit. ở cửa sổ bên trái chọn HKEY_CURRENT_US ER/ControlPanel/Desktop. ở cửa sổ bên phải tìm dòng PowerOff Active, bấm đúp vàovà sửa giá trị từ 0 - 1. Thoát ra và Reboot lại máy. Ngoài ra, bạn cũngnên xem lại Card Fax và Card mạng vì khi các bộ phận này hỏng haydriver trục trặc sẽ dẫn đến việc không tắt máy được.

Còn khiShutdown mà máy tự khởi động lại thì có đến 85% là do phần mềm BKAV.Bạn hãy gỡ bỏ phần mềm này, hiệu quả thấy rõ. 15% còn lại thường làkhông rõ nguyên nhân. Cũng chẳng sao, bạn có thể "úm ba la" theo cáchsau: Vào Start -> Control Panel -> System. ở cửa sổ SystemPropertie s, chọn thẻ Advanced. Bấm Setting trong phần Startup andRecovery.

Trong phần System Failure, bạn xóa dấu click cho mụcAutomaticc ally Restart. Bấm OK -> Thoát ra. Khi bạn tắtAutomaticc ally Restart, có khả năng sẽ xuất hiện màn hình xanh với khánhiều thông tin. Bạn ghi lại các thông tin này để có hướng giải quyếttiếp theo vì đôi khi máy mắc lỗi phần cứng như RAM (Dumping Ram), HDD(thông số dài ngoẵng) hay xung đột phần mềm.

Rắc rối kế tiếpmà ai dùng laptop cũng sợ nhưng lại rất hay gặp chính là màn hình xuấthiện đường đỏ, đường trắng, lờ nhờ vá tối thui. Quan tâm đến card mànhình sẽ giúp hạn chế rất nhiều lỗi trên. Trước hết, tháo card ra vệsinh sạch, xem lại chân tiếp xúc chip GPU của nó. Nếu chưa có điều kiệnthì vẫn có thể dùng tiếp nếu chỉ nổi sọc màn hình. Và phải thay mới nếumàn hình tối thui hay lờ nhờ, nhòe nhoẹt.

Gần đây, nhiềulaptop còn có hiện tượng tự dưng mở máy ra thấy màn hình quay ngược 180độ. Phần đầu bị đảo xuống dưới và ngược lại. Chuột cắm vào cũng chạylung tung cả lên. Bạn chỉ việc bấm vào Ctrl+ Alt+ phím mũi tên chỉ lên,xuống, trái, phải. Hoặc nhấp chuột phải vào Properties -> Setting-> Advance -> Intel Graphic -> tiếp tục vào Properties củaIntel Graphic và bỏ dấu click ở phần Enable Rotation.

Lỗi hay gặp nữa ở màn hình là vẫn thấy các Icon sáng mờ mờ nhưng đèn nền khôngsáng mà nhiều bạn nghĩ là chết màn hình. Có hai trường hợp dẫn đếnnguyên nhân này: Cao áp hoặc đèn (yếu tố này hiếm xảy ra hơn cao áp) vàhoàn toàn khắc phục được với giá từ 30 - 40 USD. Sau hết các bước màdiễn biến không thay đổi thì có thể nghĩ đến việc hỏng cáp nối hoặcphải thay mới màn hình.